Moja Szkoła

     Dzieci, które mają trudności w czytaniu są: nerwowe, nadwrażliwe, przekorne, lękliwe, nadmiernie pobudliwe, obgryzają paznokcie, mają trudności w skupieniu się, są niezadowolone z siebie, rodziców i nauczycieli.Duży wpływ na rozwój zdolności do czytania u dziecka ma środowisko domowe, poziom inteligencji oraz wykształcenie rodziców.Dzieci, które wyrosły w środowisku, gdzie okazuje się szacunek dla książki, mają większe szanse być dobrymi czytelnikami niż dzieci, które wyrosły w domach, gdzie zainteresowanie książkami jest nikłe. Dodatkową przyczyną wpływającą na powstawanie trudności w czytaniu i pisaniu jest częsta zmiana szkoły i nauczyciela w czasie pierwszych lat nauki szkolnejWady wzroku występują częściej u dzieci czytających źle, niż w innych grupach czytelników.

Nawet nieznaczne obniżenie słuchu w niektórych przypadkach może stać się dodatkową przyczyną powstawania trudności w czytaniu.

W sporadycznych przypadkach także leworęczność może skomplikować i utrudnić uczenie się czytania i pisania w początkowym okresie nauki.

Trudności głośnego czytania i prowadzenia rozmów nawiązujących do aktualnych ćwiczeń w czytaniu bardzo łatwo mogą powstawać wskutek wad mowy oraz trudności w artykulacji.

—  Do najważniejszych przyczyn powodujących trudności w czytaniu i pisaniu należą:obniżona sprawność intelektualna,

—  przewlekłe schorzenia,

—  zaburzenia w funkcjonowaniu narządów wzroku i słuchu,

—  zaburzenia mowy,

—  zła sytuacja rodzinna,

—  brak pozytywnej motywacji do nauki,

—  brak pełnej dojrzałości szkolnej,

—  wadliwa metoda nauki czytania i pisania,

—  zaniedbanie pedagogiczne,

fragmentaryczne zaburzenia funkcji percepcyjno – motorycznychRóżnorodny obraz trudności w pisaniu i czytaniu uwarunkowany jest przede wszystkim rodzajem i stopniem zaburzeń ucznia, ale zależy także od etapu nauczania. 

W początkowym okresie zdobywania umiejętności pisania i czytania dziecko odwzorowuje litery, musi więc przede wszystkim

• prawidłowo postrzegać ich kształty (percepcja wzrokowa),
• zapamiętać je (pamięć),
• skojarzyć z odpowiednimi dźwiękami (percepcja słuchowa, myślenie,
• a później zapisać (sprawność motoryczna, koordynacja wzrokowo- słuchowo- ruchowa).
• Długo utrzymuje się prymitywna technika czytania w formie literowania lub sylabizowania oraz duże trudności w syntetyzowaniu głosek i sylab w wyrazie.
• W czytaniu i pisaniu występują liczne błędy - począwszy od zapominania i mylenia liter, poprzez dodawanie, przestawianie, opuszczanie liter, sylab i wyrazów.
• Tempo pisania i czytania jest bardzo wolne, podobnie jak tempo nabywania tych umiejętności.
• Uczniowie z n.i w stopniu lekkim w klasach starszych- gdy już wystarczająco wyćwiczą najbardziej elementarne umiejętności konieczne do pisania i czytania- napotykają różne trudności w opanowaniu tych technik: gramatyczne, ortograficzne, leksykalne i czysto techniczne.
• Trudnościom w czytaniu i pisaniu często towarzyszą zaburzenia mowy.
• "Ponadto, zarówno w pisaniu jak i w czytaniu występuje uporczywa tendencja do wielokrotnego powtarzania głosek, sylab a nawet całych wyrazów i zdań oraz przedłużanie czasu trwania ruchu artykulacyjnego, co wynika ze skłonności do perseweracji„
• (Tkaczyk, 1997). 
• Prawidłowy rozwój umiejętności czytania polega na równoczesnym przyswajaniu przez ucznia aspektu technicznego i znaczeniowego tego procesu.
• Celem czytania, przecież, jest zrozumienie czyli stworzenie myślowej reprezentacji czytanego tekstu. Niestety, bardzo często, oprócz słabo wykształconej techniki czytania, wolnego tempa i licznych błędów u uczniów z n.i. w stopniu lekkim występują duże trudności w rozumieniu czytanych tekstów. 
• 
  Większość uczniów już na początku nauki czytania i pisania ma kłopoty z przetwarzaniem języka pisanego na mówiony, a rozbieżność między techniką czytania a rozumieniem pogłębia się u wielu stopniowo, w miarę wzrostu tempa czytania i poziomu trudności tekstów.
• Czytanie na poziomie elementarnym- czyli nabycie podstawowych umiejętności rozumienia odczytywanych wyrazów i prostych zdań jest najbardziej charakterystyczne dla uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu lekkim. Sprawność tę zdobywają w różnym czasie, w zależności od indywidualnych możliwości w tym zakresie. 
  Etap czytania na poziomie dosłownym- (według Bałachowicz, 1992) - obejmuje nabywanie umiejętności tworzenia, na podstawie przeczytanego tekstu, myślowej reprezentacji dosłownej. Na wyższym etapie czytania- zwanym poziomem twórczym- technika i rozumienie dosłowne łączą się w jednolity proces umożliwiający skupienie uwagi na poszukiwaniu głębszego sensu, interpretacji tekstu, na ocenie krytycznej. Poziom rozwoju intelektualnego uczniów z n.i. w stopniu lekkim znacznie ogranicza (lub uniemożliwia) osiągnięcie dojrzałego poziomu czytania czyli poziomu twórczego.
• Nie wyklucza jednak możliwości wyjaśniania tekstu na podstawie rozumowań synkretycznych.

Bardzo często proces czytania u uczniów szkół specjalnych przebiega jedynie w "warstwie powierzchniowej" odbioru informacji językowej, a nie w "warstwie głębokiej" , znaczeniowej. W rozumieniu tekstu dominuje dosłowność, trzymanie się słów autora.

Głoskowanie, czytanie litera po literze - tak powszechne wśród uczniów n.i niejednokrotnie utrudnia rozumienie wyrazu. Czytanie sylabami- jako metoda pomocnicza przy czytaniu wyrazów trudniejszych- dominuje dopiero w klasach wyższych. Na opanowanie aspektu znaczeniowego umiejętności czytania z pewnością mają wpływ różnorodne czynniki indywidualne np. ogólny poziom rozwoju intelektualnego ucznia, poziom rozwoju języka dziecka, zasób słownictwa czy ogólny poziom wiedzy o otaczającym świecie. 

Błędy w przetwarzaniu języka pisanego na mówiony związane są z niezbyt precyzyjnym i mało spójnym funkcjonowaniem głównych analizatorów informacji- językowego i poznawczego.

Taki stan rzeczy wynika z samej specyfiki niepełnosprawnosci intelektualnej oraz faktu częstego współwystępowania różnego rodzaju zaburzeń językowych i zaburzeń mowy.

Czynność pisania dokonuje się przy współudziale narządów mowy- uczniowie pisząc często pomagają sobie wymawiając po cichu (a nawet głośno) poszczególne dźwięki.

Prawidłowa artykulacja jest niezbędnym warunkiem prawidłowo przebiegającego procesu pisania, choć, oczywiście, nie jedynym. Występujące u uczniów wady wymowy( seplenienie, reranie, nosowanie i in.) mają odzwierciedlenie w piśmie. "Jak uczeń mówi tak pisze". W pisaniu ze słuchu występują liczne błędy wynikające z różnego rodzaju zaburzeń percepcji słuchowej, słuchu fonemowego, zaburzeń pamięci, koncentracji uwagi itp.

Uczniów z n.i. (zwłaszcza w młodszych klasach) często cechuje słabo utrwalony związek między brzmieniem słowa a jego odpowiednikiem graficznym.

Dźwiękom wchodzącym w skład słowa uczeń nie zawsze potrafi przyporządkować odpowiednie litery oznaczające te dźwięki. Większe trudności występują z zapisem słów o dużej ilości liter, nieznanych, trudnych. 

Przezwyciężanie trudności w nauce czytania i pisania.

Pożądane wyniki w czytaniu i pisaniu można osiągnąć poprzez przezwyciężanie trudności i systematyczne ćwiczenia prowadzące do osiągnięcia przez dziecko pełnej* sprawności i poprawności w zakresie obu technik. Czas trwania reedukacji zależy od stopnia nasilenia trudności, od konkretnej sytuacji, a także możliwości rozwojowych.

Program terapii pedagogicznej dla dziecka z trudnościami w czytaniu

W pracy z dzieckiem mającym trudności w czytaniu i pisaniu najbardziej skuteczne jest oddziaływanie polisensoryczne, czyli jednoczesne zaangażowanie wielu zmysłów: wzroku, słuchu i kinestezji. Program terapii pedagogicznej wspomagający pokonywanie trudności w czytaniu powinien zatem zawierać ćwiczenia rozwijające percepcję wzrokową, słuchową, funkcje motoryczne, językowe, pamięć i uwagę oraz uwzględniać koordynację między tymi funkcjami. Wraz z ćwiczeniem umiejętności czytania równocześnie wspomaga się proces pisania. Program usprawniania funkcji percepcyjno – motorycznych polega na kształtowaniu zdolności do rozpoznawania i różnicowania bodźców wizualnych, fonicznych i kinestetycznych wpływających na orientację w schemacie własnego ciała i przestrzeni oraz rozwijanie sprawności motorycznych.Niniejszy program pracy korekcyjno – kompensacyjnej można podzielić na 3 etapy:

I etap – praca na materiale bezliterowym

W pierwszym etapie zawarte są ćwiczenia na materiale bezliterowym i dotyczą:

ü rozwijania ogólnej sprawności ruchowej i manualnej,

ü usprawniania funkcji percepcji wzrokowej i orientacji przestrzennej,

ü usprawniania koordynacji wzrokowo – ruchowej,

ü usprawniania funkcji percepcji słuchowej,

ü usprawniania koordynacji słuchowo – ruchowej,

ü rozwijanie pamięci, uwagi, sprawności językowej

Głównym celem tego etapu jest działanie stymulujące i korygujące funkcjonowanie analizatorów oraz ich koordynację, a także rozwijanie logicznego myślenia, uwagi i pamięci.

II etap – terapia właściwa na materiale literowym

ü Celem tego etapu jest w dalszym ciągu usprawnianie funkcji poznawczych w zakresie analizy i syntezy, a wiodącym jest ćwiczenie umiejętności czytania.

III etap – doskonalenie umiejętności poprawnego czytania

üCelem tego etapu jest ćwiczenie tempa czytania, uczenie czytania cichego i głośnego, czytania ze zrozumieniem.